De Nederlandse economie stevent af op een historische terugval. Zij krimpt dit jaar naar verwachting met bijna zes procent. Weliswaar verlichten de grote steunpakketten de pijn voor velen, maar zij kunnen een diepe recessie niet voorkomen. De schade in sommige sectoren is enorm en de werkloosheid stijgt hard, van 3 procent bij de start van dit jaar tot bijna 7 procent tegen het jaareinde.
Het herstel vanaf de tweede helft van het jaar lijdt onder de verslechtering op de arbeidsmarkt en de sombere vooruitzichten voor de export. Daarbij is deze raming omgeven door onzekerheden: zowel slechtere als betere uitkomsten zijn denkbaar bij nieuwe medische, politieke en sociale ontwikkelingen. Dat schrijven economen van de Rabobank vandaag in hun Economisch Kwartaalbericht.
De economische krimp van dit jaar is met recht historisch te noemen: het CBS heeft in de afgelopen honderd jaar nooit eerder een dergelijke diepe dip in de groei van het Nederlandse bbp gemeten. Ester Barendregt, hoofd RaboResearch Nederland, nuanceert: “De coronacrisis betekent een enorme klap voor de Nederlandse economie. Toch zijn onze bbp-verwachtingen dit jaar nog relatief mild als je kijkt naar andere landen in de eurozone. Dit komt door een minder strenge lockdown en een goede uitgangspositie. Anderzijds is het te verwachten herstel vanaf de tweede helft van dit jaar gematigder dan in buurlanden. Deels is dat een logisch gevolg van de minder diepe val aan het begin van de coronacrisis. Maar het komt ook doordat Nederland juist relatief kwetsbaar is voor vraaguitval uit het buitenland.”
Bodem lijkt bereikt in veel sectoren
Veel sectoren zijn hard geraakt door de coronacrisis, maar de bodem lijkt bereikt, benadrukt Barendregt. “We verwachten herstel voor de meeste sectoren, zij het nog beperkt. Behalve de impact van de lagere vraag zal de verplichte anderhalve meter afstand in veel sectoren de economische activiteit nog lang beperken. Het precieze beeld verschilt per sector. Zo komt de grootste klap voor de industrie waarschijnlijk pas in het derde kwartaal. Op jaarbasis levert zij 10 procent minder toegevoegde waarde dan vorig jaar. De bouw kende dit jaar nog een heel sterke start, maar krijgt met vertraging nu ook last van de coronacrisis en de al langer bestaande stikstofproblematiek. Restaurants en cafés mogen de deuren weer openen waardoor de horeca wat opkrabbelt uit het diepe dal van het tweede kwartaal. Maar voor het jaar als geheel resteert toch een krimp met 41 procent voor deze sector. Ook voor de groot- en detailhandel, de informatie- en communicatiesector en de zakelijke dienstverlening voorzien we halverwege het jaar een licht herstel. Hetzelfde geldt voor de landbouw, die ondanks een sterke start toch een klap te verduren krijgt in 2020 en met 4 procent krimpt. In het onderwijs heeft de huidige crisis voornamelijk gevolgen voor de werkwijze, maar door wegblijvende buitenlandse studenten verwachten we ook voor deze sector een krimp. Net als voor de zorgsector, waar we ondanks de tijdelijk overvolle IC-afdelingen toch een verminderde activiteit voorzien.”
Huizenmarkt specifiek risico bij eventuele tweede virusgolf
Bij een eventuele tweede virusgolf en lockdown-periode met sterk oplopende werkloosheid vormt de huizenmarkt een specifiek Nederlands risico, gaat Barendregt verder. “Vooral starters die recent een huis hebben gekocht en dit volledig hebben gefinancierd met een hypotheek lopen het risico om bij dalende huizenprijzen onder water te komen staan. Dit zorgt dan voor een afname in consumptie, waardoor de dynamiek op de huizenmarkt de economische neergang kan versterken.”
Opwaartse risico’s zijn er echter ook, aldus de econoom. “Zo kan het aanpassingsvermogen van ondernemers en consumenten sterker zijn dan wij nu voorzien. En overheden blijven ook volop in beweging: na de eerste crisisrespons werken zij nu aan maatregelen om het herstel van de economie te bevorderen. Een effectieve impuls geven aan het herstel is bepaald geen gemakkelijke opgave voor de nationale en internationale politiek. Maar indien succesvol, kan dit de vooruitzichten voorbij dit jaar wel verbeteren.”
Wereldeconomie: diepste krimp sinds Grote Depressie
Voor de wereldeconomie verwachten de Rabo-economen ook een scherpe recessie gevolgd door een relatief beperkt herstel. Hugo Erken, hoofd Internationale economie RaboResearch Global Economics & Markets, legt uit: “Dit komt omdat veel landen langdurig gebonden zullen zijn aan een ‘anderhalvemetereconomie’. Hierin kunnen bedrijven minder goederen en diensten aanbieden dan eerder en zal ook de vraag langdurig op een lager peil liggen. Verder zijn de politieke spanningen tussen de VS en China weer opgelaaid. Daarom verwachten wij dat de handelsdeal tussen beide grootmachten dit jaar nog zal sneuvelen. In onze huidige ramingen verwachten we dat de wereldeconomie in 2020 zal krimpen met 4,1 procent, om in 2021 weer te groeien met 4,3 procent. De coronacrisis zou daarmee de diepste economische crisis zijn sinds De Grote Depressie van de jaren dertig van de vorige eeuw. In Frankrijk, Italië, Spanje en het Verenigd Koningrijk voorspellen we zelfs een krimp van de economie met meer dan 10 procent door de lengte en strengheid van de lockdown in deze landen.”
Het volledige Economisch Kwartaalbericht vindt u op: Rabobank.com/economie
